Lata Trwogi

Chronologia wydarzeń wielkiego konfliktu na południu kontynentu

Jest to opis fragmentów mocno zniszczonych stron dokumentów, które zostały znalezione przez oddziały patrolowe na północ od miasta Vubark, latem roku 3693. Pisma te towarzyszyły zwłokom mężczyzny udającego posła Wspólnoty Pyarrońskiej. Jak ustalili biegli zaangażowani przez Trybunał Inkwi­zycyjny, fragmenty tekstu na tych stronach wykazują ogromne podobieństwo do materiałów będących częścią XXXVII tomu Księgi Kronik, będącej w kolekcji biblioteki Złotej Akademii, do której dostęp mają jedynie najwyżsi rangą dyplomaci z Kościoła Dreiny.

Choć między tymi dwoma zbiorami tekstu znaleziono pewne różnice. Ponieważ Księgi Kronik to głównie stresz­czenia tekstów o wysokim stopniu poufności, takie jak dzienniki podróży, raporty, listy, sprawozdania wojenne i szpiegowskie, umowy handlowe, opracowania polityczne, analizy historyczne i dyskusje teoretyczne o religii, które są redagowane przez kapłanów Dreiny, Trybunał Inkwi­zycyjny natychmiast wpisał do zakazanych indeksów wspomniane dokumenty i podjął własne dochodzenie w tej sprawie.

• Rok 3674, przedwiośnie - Niepokojące wieści docierają z południowej granicy. Według raportów pogranicznych zwiadowców z Enysmon, przywódcy koczowniczych klanów spotykają się na niezwykłych naradach. Jeżeli pomysł wspólnej wyprawy łupieżczej pozwolił im zapomnieć o starożytnych waśniach, grozi nam kolejny najazd nomadów.

• Rok 3674, wczesna wiosna - w odległych stepach południowych ziem zbiera się küdügin - rada wodzów plemiennych nomadów

• Rok 3674, początki lata - Wodzowie plemienni - w sposób bezprecedensowy w tym stuleciu - złożyli przysięgę wojenną Wielkiemu Chanowi, który teraz ma w swojej dyspozycji armię liczącą miliony żołnierzy. Jeżeli wyruszy w stronę cywilizowanego świata, tylko Bogowie mogą go zatrzymać. Wielkim Chanem został Shikan, siedemdziesiąty drugi chan od czasów Nan-shu. Jak się później okazało, Shikan zjednoczył skłócone plemiona przy potajemnym wsparciu Imperium Khran. (Ciekawe jest to, że dwa pokolenia wcześniej znany był już władca o tym samym imieniu, którego nasze źródła utożsamiają z lokalnym wodzem rządzącym plemionami na stepach Darym, pomiędzy Momrzem Galer a Mroczną Granicą Khran. Inne opinie sugerują, że Shikan, przywódca plemion dzur kilich ulusing, czyli Ludu Stu Szabli, który rządził nad tymi ziemiami, nie jest jednak identyczny z ostatnim kaganem, ale jedynie jego pradziadkiem ze strony ojca. Jeszcze inne opinie sugerują, że wszystko to może być przypadkowym zbiegiem okoliczności wynikającym z praktyk nadawania imion barbarzyńskich nomadów.)

• Rok 3674, późna jesień - Shikan odsyła parlamentariuszy króla Chei do Ru-Shennon grożąc zrównaniem z ziemią stolicy i zniewoleniem całego narodu, jeśli Chei nie skłoni się przed nim i nie złoży hołdu. Sprzymierzone szczepy plemion: Kara-Gak, Kundun, Kara-Shin, Shaun i pomniejsze ludy gotują się do wojny. Władca Yllinoru natychmiast ostrzega Współnotę Pyarrońską przed nadchodzącym zagrożeniem i przygotowuje się do stoczenia pierwszej, prawdziwie krwawej wojny w historii swojego królestwa.

• Rok 3675, środek zimy - Szpiedzy donoszą o rozpoznanych doradcach z Imperium Khran, towarzyszących świcie wielkiego Wielkiego Kagana. Głęboki śnieg pokrył stepowe pola. Wojna nie wybuchnie aż do roztopów.

• Rok 3675, wczesna wiosna - Niedobitki pozostałe z plemienia Kenu-Deshi, których to Shikan uznawał za wrogów, przybywają do Yllinoru prosząc króla Chei o opiekę. Władca nadaje im ziemie na południowych stepach królestwa.

• Rok 3675, lato i jesień - Młody i ambitny bratanek wielkiego kagana Shikana - Taibeg, zaprowadza pożogę i niepokój na pogranicze Enysmon, po czym wycofuje się na zimowy obóz. Enysmon wzywa do walki wojowników nomadzkich plemion Simen i Lantar, których przyjął w swe granice podobnie jak Yllinor przyjął Kenu-Deshi. Nie dochodzi do poważnej konfrontacji.

• Rok 3675, przedwiośnie - Na ziemiach Związku Trzech Tarcz (Enysmon, Syburr, Sempyer) ogłoszono stan gotowości wojskowej, gromadzą zapasy, wzmacniają twierdze i zaciągają mężczyzn do armii.

• Rok 3675, wiosna - Pod dowództwem osobistym Wielkiego Kagana Shikana, armia licząca setki tysięcy ludzi rusza przeciwko Enysmon. Armie Enysmon, wzmocnione przez pomocnicze oddziały Syburru i Pyarronu, prawie do ostatniego człowieka są przetrzebione w bitwach pod Amug-Hasti i Manziri. Ocalali cofają się do twierdzy, ale większość z nich ginie w przeciągu kilku tygodni. Głównym powodem jest to, że obrońcy, mimo wielokrotnych ostrzeżeń, nie są przygotowani na zaskakującą moc magii nomadów, co wyraźnie wskazuje nieudolnie skrywane wsparcie Khran. Tylko miasto Erdim opiera się nawracającym atakom. Wytrwałość tej garstki obrońców staje się przykładem heroicznej odwagi.

Tymczasem Taibeg zwraca swoją armię na zachód, aby powstrzymać ewentualne kontrnatarcie Yllinoru i plądrować Syburr. Armia Pyarronu powoli gromadzi się w basenie Dorlan, ale przegląd jest opóźniany przez osobiste konflikty między dowódcami. Generał Darres, dowódca wschodniej armii z Zakonu Dreiny, rusza bez czekania na oddziały Predoci i Edorli, aby powstrzymać cios skierowany w serce Wspólnoty. Tymczasem zachodnia armia stoi nieruchomo, zachowując siły na obronę centralnego regionu. W międzyczasie armia Sempyeru rusza na wyzwolenie Enysmonu i zabezpieczenie gęsto zaludnionego wybrzeża Lar-Dor.

• Rok 3675, późna wiosna - Kagan i jego tzw. tümen. czyli horda 10 tysięcy wojowników, otaczają miasto Enysmon. Bramy miasta zostały zamknięte: Enysmon pozostało samo. Wyszkoleni, khrańscy łowcy głów przenikają zza murów i niszczą magiczne umocnienia, otwierając drogę dla atakujących sił. Część obrońców ucieka do Sempyer. Jeszcze nie wiadomo, jakie wymiary przyjmie wojna Wielkiego Chana, ale prawdopodobne jest, że rozpoczął się kolejna najazd nomadów. W Pyarronie życie toczy się bez zmian. Ziemie Sempyer i Syburru póki co nie ogarnęła jeszcze panika wojenna. Za radą Pyarronu, twierdze na tych terenach zaczynają zabezpieczać runami ochronnymi wynajęci magowie Białej Loży.

• Rok 3675, lato - Nomadzi, co jest zupełnie nowym zjawiskiem - napierają według wcześniej opracowanego planu wojennego. Pozorują ataki na Syburr i Sempyer i przechodzą przez wyłom w Enysmon w kierunku gęsto zaludnionych centralnych obszarów, przede wszystkim na Pyarron. Setki tysięcy żołnierzy Yllinoru, walczących pod berłem króla Chei, ruszają w ich ślady.

• Rok 3675, lato - Kraje wyznające religię Pyarrońską łączą siły, aby uratować Święte Miasto. Liga Północna z odległej strony kontynentu czujnie wypatruje wieści. Erigow, uważane za bastion północnej kultury Piar, intensywnie wysyła dyplomatów i pułki ciężkozbrojnej jazdy. Ilanor śle setki lekkiej jazdy, by wspomóc ilorskich krewniaków. Najemna piechota z Erenu również przekracza bramy przestrzenne. Pierwsza fala posiłków przybywa także z krajów Wspólnoty Pyarrońskiej. Związek Sześciu Miast wysyła pułki włóczników, zakonne rycerstwo Lwiego Serca z Viadomo przyłącza się do wojsk Pyarronu. Pozostałości armii Syburru są reorganizowane i łączą się z armią Yllinoru, aby wziąć nomadów w kleszcze. Jazda króla Chei odcina zaplecze armii Shikana na wysokości jeziora Lar-Dor.

• Rok 3675, schyłek lata - Generał Darres, dowodzący liczebnie słabszą armią wschód, odnosi świetne zwycięstwo pod Amrun i zmusza do odwrotu Wielkiego Kagana. Mimo to, nomadzi plądrują i palą wiele pyarrońskich miast, a Shikan wycofuje się do Sempyer, aby wyrządzić Państwom Tarczom jak największe szkody. Darres rusza za wrogiem, podczas gdy jego kurierzy dostarczają rzetelne raporty do Świętego Miasta. W wyniku tego, po długich dyskusjach, dowódca armii zachód, który zdecydował się na powsciągliwe natarcie, zostaje odwołany ze stanowiska, mimo że wysyła do przywódców Kościoła dziesiątki analiz - później uważanych za natchnione przez Boga - w których szczegółowo tłumaczy swoje działania. Generał, który go zastąpił, zgodnie z instrukcjami, mobilizuje armie Wspólnoty Pyarrońskiej na zachodzie. Wojska króla Chei, zgodnie z oczekiwaniami Kagana Taibega, przechodzą przez Santriol. Nomadzka ofensywa wygasa, a Ilorowie ścigający tümeny spotykają się pod Enysmon z zachodnimi wojskami Pyarronu.

• Rok 3675, początek jesieni - Wojska wielkiego Kagana cofają się w nieładzie w kierunku trzech Państw Tarcz, a następnie, dalej, na południowe stepy. Kampania wojenna się intensyfikuje, a zachęcone odwrotem nomadów armie Pyarronu i sprzymierzeńców rzucają się w szaleńczą pogoń

• Rok 3675, jesień - Zachodnie posterunki alarmują, że zza Mrocznej Granicy, hordy orków liczące setki tysięcy wojowników przekraczają pogranicze i przebijają się w kierunku wnętrza kraju. Ataki następują również od północy, z rejonów pustkowi Darym, a także od południa, z Syburr. Ostatnie z Państw Tarcz zostaję doszczętnie zmiecione, ale khrańscy orkowie nie wdają się w poważną bitwę z wojskami króla Yllinoru. Król Chei również nie ryzykuje swoimi siłami w kontrataku, zamiast tego wzmacnia granice swojego kraju.

• Rok 3675, zima - Miasta w Dolinie Dorlanu są metodycznie pustoszone. Garnizony broniące centrum Wspólnoty są wybijane co do nogi. Święte Miasto upada, a większość wiedzy, skarbów i piękna zgromadzonych przez wiele tysięcy lat jest skazana na zapomnienie.

• Rok 3676, zima - Obie armie Pyarronu (wschód i zachód) skręcają na północ, ale jest już za późno. Nawet po połączeniu sił, nie mają szans przeciwko przeważającym liczebnie najeźdźcom. Pomimo kilku nieznaczących zwycięstw, siły armii topnieją w oczach, zdziesiątkowane pułki z czasem rozpadają się na mniejsze grupy, które bez centralnego dowodzenia i zaopatrzenia wędrują po zrujnowanych terenach. Darres wycofuje się do Sempyer z resztkami swoich sił. Siły wojenne Khran - głównie orkowie - pomimo wczesnego nadejścia zimy, pozostają na podbitych terenach i prowadzą rajdy na dużych obszarach. Wielki Shikan próbuje zdobyć Sempyer, ale bez większego sukcesu. Musi więc udać się do swoich zimowych kwater. Tymczasem król Chei skupia wszystkie swoje siły na wzmocnieniu granic Yllinoru, gdyż według wielu raportów od szpiegów, nowy, frontalny atak Khran jest w trakcie przygotowań.

• Rok 3676, zima - Garnizon twierdzy Zakonu Złotego Kręgu pod wodzą wielkiego mistrza Eloranda, nadal stawia opór regularnym atakom Orków. Wkrótce jednak - najprawdopodobniej przez bramę przestrzenną - przybywa Legion Imperialny z Khran. Do sił oblegających Twierdzę dołączają khrańscy rycerze oraz magowie z rasy Aquirów.

• Rok 3676, wiosna - Upada Święte Miasto. Z chwilą przybycia Trzynastki (synowie boga Ranagola) do Pyarronu, walka jest przesądzona. Z pojedynku magicznego z Prorokiem Selmo, zwycięsko wychodzą synowie Koziogłowego, a Niebiańska Świątynia spada na Twierdzę, uśmiercając swych obrońców. Na murach twierdzy ginie wielu słynnych bohaterów: Elorand, wielki mistrz zakonu Rycerzy Złotego Kręgu i jednocześnie najwyższy kapłan Krada. Tracą życie Ute Betan - najwyższy kapłan Adrona, Simoneus Rugerano - najwyższy kapłan Alborne, Ordaric Lykargon - najwyższy kapłan Kyela i Sorquas Devastor, Wielki Mistrz zakonu Uwela. Przywództwo Wspólnoty Pyarrońskiej i siedziba Kościoła tymczasowo przenosi się do twierdzy Viadomo.

• Rok 3676, lato - Basen gór Larmaron przemierzają hordy plądrujących Khrańczyków i Orków, którzy sieją spustoszenie wszędzie tam, gdzie pozostały jakieś osady. Wspólnota Pyarrońska znajduje się praktycznie bez przywództwa, a resztki armii pyarrońskiej wycofują się do Sempyer. Dołączają do nich niedobitki posiłków z pólnocy kontynentu, resztki wojsk z Erigow, z Erenu, Unii Dwyll i Tiadlan. Orkowie z gór Larmaron wysyłają rabujące szwadrony do zniszczonego kraju, wdając się w potyczki ze swoimi pobratymcami przybywającymi z nizin. Wykorzystując chaos, wiele mniejszych grup łupieżców - hordy goblinów, plemiona z góry Perdenion, a nawet inne nieludzkie rasy, uważane na tych terenach za dawno wymarłe - dołącza do grabieżców.

• Rok 3677, wiosna - Armie Yllinoru pod Jorgulem zatrzymują główne siły nomadów próbujące przedrzeć się przez południowe granice tego kraju. Tysiące orków ściągających w góry Santriol, powitane są godnie przez Tarrańskich górali i elfów. Na terenach Enysmon zaczyna się organizować życie. Miasteczka i wioski żyją w ciągłym strachu, ale struktury powoli się odbudowują ze zgliszcz. Głód i choroby są wszechobecne. Wieść o upadku Pyarronu paraliżuje serca tych, co przetrwali.

• Rok 3677, lato - Pośród zwycięzców wybucha walka o podział łupów. Według doniesień, horda orków znana jako Szkarłatni z Varthan z niewiadomych przyczyn wymordowała trzy rody nomadów, co doprowadziło do ogólnego konfliktu wewnętrznego między nomadami a tymi pierwszymi. Epidemie i głód dziesiątkują pozostałą populację pyarrończyków zamieszkujących okupowane terytoria. Miasta Syburr i Sempyer są nadal otoczone pierścieniem oblężenia.

• Rok 3677, jesień - Na całym Ynevie dziesiątki słynnych khurya - Aniołów Zemsty z Zakonu Uwela, składa przysięgę krwi by pomścić śmierć Sorquasa Devastora na Arquna Garthakkę, dowodzącego armią Khran.

• Rok 3677, jesień - Mentor jednego z khrańskich zakonów Łowców Głów z Zewnętrznych Prowincji, Anat-Akhan, umiera w wieku ponad dwustu pięćdziesięciu lat. Jest to bezpośrednią przyczyną wyruszenia klanu w drogę przez Mroczną Granicę w stronę ziem Yllinoru.

• Rok 3677, zima - Uciekinierzy z okupowanych terenów, ukrywający się do tej pory w lasach organizują oddziały partyzanckie i podejmują walkę z wrogami Pyarronu. Jeden z dowódców grup partyzanckich, Nogren Praedarmon, szybko zdobywa legendarną sławę.

• Rok 3678, przedwiośnie - Imponująca flota pojawia się w Predoc; nad żaglami powiewają flagi Związku Sześciu Miast, Shadonu i niektórych Księstw Kupieckich. Z pokładów statków schodzą na ląd oddziały najemników z niemal każdego zakątka Południa.

• Rok 3678, lato - Pod dowództwem elitarnej, Anielskiej Straży przez starożytną bramę przestrzenną w Syburr, przybywają weterani z Shadon. Łączą siły z armią króla Chei - a także oddziałami najemników dołączającymi do nich z północy, od strony morza - i rozbijają duszący pierścień oblężenia stolicy Syburr.

• Rok 3679, zima - Rozproszeni mieszkańcy Enysmon też gromadzą się pod wspólnym sztandarem i odbierają swoje spustoszone, spalone do popiołu domostwa.

• Rok 3680 - Zakony Kościoła Pyarronskiego rozpoczynają budowę ogromnego systemu klasztorów na ruinach Starego Pyarronu.

• Rok 3680, jesień - Oddziały partyzanckie Nogren Praedarmona, pozostałości regularnych oddziałów, a także najemnicy i pomocnicze oddziały z Shadonu, pustynnych ludów Dżad, Księstw Kupieckich i Związku Sześciu Miast, łączą się w niepokonaną armię i jak młot rozbijają pozostałe po Inwazji hordy Orków i Nomadów, kolejno wyzwalając prowincje Związku Trzech Tarcz.

• Rok 3683 - Odbudowujące się armie Wspólnoty Pyarrońskiej rozpoczynają odwetową krucjatę przeciwko nomadom z południowych stepów.

• Rok 3685, lato - Docierają wieści, że wielki chan Shikan umiera - a tymczasem kolejna nomadzka kampania szykuje się przeciw Sempyer. Wojownicy z sojuszu Orków i Nomadów zdobywają Sempyer, ponosząc ogromne straty, ale ich postępy zatrzymują się.

• Rok 3685, jesień - Jedna ze szkoła wojowników w Sempyer przyjmuje nazwę Sztandary Preadermona. Jesienią tego roku, Nogren Praedarmon wyzwala resztę ziem Sempyer spod okupacji orków i nomadów. Jest to ostatnie znaczące wydarzenie wojen Lat Trwogi.

• Rok 3685, zima - Kościół Pyarroński ogłasza świetym męczennika i proroka Selmo. W tym samym czasie Airun al Marem - znaczący rycerz Dartonitów, umacnia swój Zakon, lecz kościół ekskomunikuje go jako odstępcę wiary. Prorok Darton w odwecie ogłasza „świętą wojnę” przeciwko Miastu, co następnie prowadzi do serii rabunkowych wypraw sprzymierzonych z nim Dartonitów.

• Rok 3689 - Kampania wojenna Pyarrończyków przeciwko plemionom nomadów sprzymierzonych z Shikanem, kończy się zawarciem pokoju.

• Rok 3691 - Zakończenie pierwszego etapu ogromnej przebudowy. Starożytne portowe miasto Ternan, położone na południowym wybrzeżu Morza Galer, w delcie rzeki Dorlan, otrzymuje nową nazwę: Nowe Pyarron, centrum Wspólnoty Pyarrońskiej.

Na pdst art. Gergelya Magyar z kalandozok.hu

Lata Trwogi to jedno z najczęściej wspominanych i być może najbardziej znanych wydarzeń historycznych opisanych w źródłach gry MAGUS. Była sobie kwitnąca kultura Pyarronu, przyszedł Khran, i zniszczył miasto, które później, w casach Nowego Pyarron, wspominane było jako Stare Pyarron. Ale kiedy to wszystko się wydarzyło? Prawie każdy od razu powiedziałby, że „w 3676 roku„. Mogłoby się wydawać, że niewiele rzeczy w MAGUSie może być tak jednoznacznych i prostych. Nie do końca jest to prawdą.

Chociaż wydarzenia związane z Latami Trwogi były wspominane w pierwszych wydaniach MAGUSa, sytuacja z nim nie jest tak jednoznaczna. Początkowo to było wydarzenie oznaczone jednym rokiem, później rozszerzono je o epizody poprzedzające i następujące po nim. To akurat nie stanowiło problemu, zakładając, że pierwotnie wspomniano tylko punkt kulminacyjny. Dodatkowe materiały ujawniały więc zakulisową politykę, która prowadziła wprost do wojny. Opisywały też to, co stało się bezpośrednio po upadku Niebiańskiej Świątyni.

Pojawiąjące się dodatki wokół gry stwarzają jednak większy problem - co skłoniło mnie do napisania tego artykułu. Pierwsze źródła, które wspominają o Latach Trwogi i jego czasie, to pierwsza powieść osadzona w świecie MAGUSa, „W Miesiącu Śmierci” (A halál havában)(1991), która datuje te wydarzenia na 3676 rok. Identycznie pierwsze wydanie podręcznika do gry fabularnej (1993), rozszerzenie Summarium (1996) czy kolejne Geoframia, Sinergium. Można więc te źródła uznać za kanoniczne, jako podręczniki do gry i poprzedzająca ich wydanie powieść.

Istnieją również inne źródła nazwijmy je „niekanoniczne” które inaczej datują te wydarzenia, a dokładniej rzecz biorąc, ich punkt kulminacyjny, czyli upadek Niebiańskiej Świątyni na rok 3674. Pierwszym takim źródłem jest artykuł „Zniszczenie Starego Pyarron” (autorstwa Zsolta Nyulászi) opublikowany w numerze 1/8 Magazynu Runa. Czasopismo wydano w październiku 1994 roku, kiedy istniało już wiele źródeł z datą 3676. Nadal nie wiem, dlaczego pojawił się ten błąd. Szczególnie interesujące jest to, że sam autor artykułu, Nyúl, jako twórca gry fabularnej i redaktor odpowiedzialny za opisanie południa kontynentu Ynev, na pewno wiedział wszystko na ten temat. Czy to był błąd? Jeśli chcieli celowo zmienić tę datę, dlaczego żadna poważniejsza publikacja, która pojawiła się później, nie podążała za tą zmianą? Przecież w powieściach wydanych później nadal był rok 3676. Artykuł został napisany z perspektywy postaci ze świata gry, jako fragment dziennika rycerza Zakonu Krad, więc w teorii NPC mógł się mylić. Ale artykuł nie został napisany w taki sposób, by można to uzasadnienie przyjąć za dobrą monetę.

Później - być może na podstawie tego artykułu i ignorując wszystkie inne źródła - zespół deweloperski znany jako Szürkecsuklyás Testvériség, czyli Bractwo Szarych Kapturów, opracowało tekst pt. „Lata Trwogi i ich bezpośrednie przyczyny”. Jest to jedyny dokument, który odwołuje się do daty roku 3674 zaproponowanej w Magazynie Runa. Możemy tylko spekulować, dlaczego wrócili do tej nieuzasadnionej, sprzecznej z wszystkimi innymi źródłami informacji. Chaos pogłębił wydawca Inomi, który w 2003 roku opublikował aneks do zbioru opowiadań „Hadak Árja” (Cena armii), w którym niemal bez zmian zamieszczono artykuł Szarych Kapturów o Latach Trwogi pod tytułem „Tajemne służby Pyarronu”. Tak więc data 3674 pojawiła się również w drukowanej powieści. Ciekawostką jest, że Inomi wydało przecież Geofrámię, gdzie András Gáspár dokonał wielu zmian, wyjaśnił pewne kwestie, przy czym data Lat Trwogi to znów 3676 - tego szczegółu nie naprawiono.

Mamy więc dwie różne daty, fakt prawdopodobnie bez znaczenia, które mogłyby wskazywać na czas trwania okresu Lat Trwogi. W tak prostym, dobrze opisanym wydarzeniu historycznym w wyimaginowanym świecie nie ma potrzeby na różne daty, co więcej, wprowadza to zbędne zamieszanie. Wiele razy rozmawialiśmy o tego rodzaju problemach, nigdy nie doszliśmy do żadnych konkretnych wniosków. Wreszcie, latem 2017 roku, na 15. letnim obozie gier fabularnych (XV. Kalandozók Nyári Tábor) przygotowano przygodę „Kiedy czas się zatrzymał” i ten drobny szczegół został w końcu ustalony. Do tej pory nikt nie czuł się na siłach ani uprawniony do wyjaśnienia tej sprzeczności, ale przygoda, która dzieje się podczas Lat Trwogi, mógła to uczynić. Wzięto pod uwagę wiele źródeł i zdecydowano się na oryginalną, pierwszą i najczęściej podawaną datę 3676. Jednak, wciąż warto przywołać te dwa artykuły - mimo różnicy w datowaniu (błąd) - gdyż zawierają wiele wartościowych informacji. Nawet w przygodzie zastosowano przeliczone daty z dawnego artykułu Szarych Kapturów, który został opublikowany również w książce. P